Fysieke belasting - Wat moet? Wat mag? Wat helpt?

Tillen, repeterende handelingen, staan, duwen, trekken of langdurig zitten; het zijn allemaal factoren die zorgen voor een fysieke overbelasting. Wordt deze belasting te hoog, dan komt de veiligheid en gezondheid van uw werknemers in gevaar. Maar er kan ook juist sprake zijn van onderbelasting door te weinig bewegen of te lang zitten.

Het voorkomen van een te zware fysieke belasting moet een belangrijk onderdeel zijn van het arbo- en verzuimbeleid van uw bedrijf. Fysieke belasting is te beperken door het gebruik van hulpmiddelen of technische aanpassingen.

Wat moet?

Een werkgever is verplicht lichamelijke (over)belasting bij werknemers zoveel mogelijk te voorkomen. Elke werkgever verplicht om ervoor te zorgen dat de fysieke belasting geen gevaar oplevert voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemer (Arbobesluit 5.2 en 5.3). De werkgever moet de werkplek dus zo inrichten dat deze voldoet aan de ergonomische beginselen. Fysieke belasting moet in de Risico-Inventarisatie en -Evaluatie opgenomen zijn en afhankelijk van het risico bestreden worden via een plan van aanpak. Voor fysieke belasting bestaat zelfs een nadere inventarisatieplicht: 5.3 lid b (kenmerken van de last, de vereiste lichamelijke inspanning, de kenmerken van de werkomgeving en de eisen van de taak).

Door het aanpassen van de werksituatie kunt u voorkomen dat de veiligheid en gezondheid van de werknemers gevaar loopt. U kunt daarbij kijken naar:

• De organisatie van het werk: krijgen werknemers voldoende rust en pauzes? Kan het werk ook zittend (of afwisselend zitten-staan) worden gedaan? Worden zware taken voldoende afgewisseld met lichte taken?
• Logistieke aspecten: worden grondstoffen op pallets geplaatst op de plaats waar ze nodig zijn? Worden grondstoffen aangevoerd in silo’s, bulktonnen of in rubber balen in kleinere eenheden? Worden goederen gelijk naar de juiste plek gebracht zodat er nauwelijks til-, draag- en sjorwerk nodig is?
• De technische aspecten van het werk: zijn er genoeg hulp- en beschermingsmiddelen die het werk verlichten, zoals een steekwagen, tilhulpmiddel of ergonomische muis?
• De manier waarop werknemers werken: worden zware goederen door twee man getild? Wordt er gelet op de zithouding?

Daarnaast moet u uw werknemers voorlichting en instructies geven over hoe zij op een gezonde en veilige manier kunnen werken. Heeft een van uw werknemers toch aanhoudende gezondheidsklachten, dan moet hij een arts raadplegen.

Wat mag?

Voor het herinrichten van de werkplek of de organisatie bestaan nauwelijks algemene richtlijnen; elk bedrijf is immers weer anders.

Voor dergelijk maatwerk kunt u het beste advies vragen aan een Arbo-(kern)deskundige of een ergonomisch adviesbureau. Op fysiekebelasting.tno.nl/nl/ (van TNO) vindt u gratis hulpmiddelen om zelf fysieke belasting op het werk te beoordelen en een wegwijzer om direct aan de slag te gaan met het aanpakken van fysieke belasting.

Wat helpt?

In branches waarin fysieke belasting veel voorkomt, staat (vaak) in de arbocatalogus [>>>] welke afspraken zij hebben gemaakt.

De aanschaf van nieuwe machines of gereedschappen bieden u extra kansen om lichamelijke belasting uit te bannen. Ook nieuwbouw biedt volop mogelijkheden om fysieke belasting tot een minimum te beperken: bij het maken van plannen de beperking van de fysieke belasting meenemen.