De Inspectie SZW (Arbeidsinspectie) heeft haar Inspectie jaarplan bekend gemaakt voor 2021. De coronacrisis heeft een grote impact op de samenleving en dus ook op het werk van de Inspectie. Het jaarplan 2021 gaat dan ook niet alleen in op de “klassieke risico’s” op het terrein van gezond, veilig en eerlijk werk.  De gevolgen van de coronacrisis voor de economie en de arbeidsmarkt vragen erom dat de inspecties worden aangepast: in 2021 gaat de Inspectie SZW daarom extra controleren in sectoren waar veel arbeidsmigranten werken.

Het corona-virus heeft zeer verstorende effecten op sectoren, productieketens en verdienmodellen. De Inspectie schat in dat meerdere arbeidsrisico’s daarom in prioriteit zullen stijgen. Dit betreft risico’s op oneerlijk werk, onvoldoende inkomen en problematische schulden en toenemende fraude met sociale voorzieningen en steunmaatregelen. Ook gaan werkgevers mogelijk beknibbelen op goede arbeidsomstandigheden en onderhoud of vervanging van machines, wat arbeidsrisico’s met zich kan meebrengen.

Een aantal speerpunten met betrekking tot veiligheid en gezondheid, relevant voor preventiemedewerkers en andere arbo-deskundigen, uit Jaarplan 2021:

Arbozorg en veiligheidscultuur

• De Inspectie zet in 2021 opnieuw in op naleving van de arbokernverplichtingen. Via voorlichting en actieve inspecties wijst de Inspectie werkgevers in specifieke subsectoren op het belang van een goede invulling van de RI&E, het plan van aanpak en het basiscontract als basis voor veilig en gezond werk. Daarnaast besteedt de Inspectie bij de actieve inspecties in alle programma’s aandacht aan de aanwezigheid van genoemde arbokernverplichtingen en toetst waar mogelijk ook de inhoudelijke kwaliteit daarvan.

In 2021 wordt een in 2020 ontwikkeld instrument gevalideerd dat een indicatie moet verschaffen van de gezond- en veiligheidscultuur van kleine en middelgrote organisaties. Ook onderzoekt de Inspectie of dat instrument bij ongevalsonderzoek kan worden toegepast. De indicatie die het instrument geeft van de gezond- en veiligheidscultuur in een bedrijf kan mede de keuze van de interventie bepalen (in aanvulling op de huidige criteria van de gedifferentieerde aanpak). In de vlees- en visverwerking voert de Inspectie systeeminspecties uit. Het arbobeleid, arbozorgsysteem en de bijbehorende beleidscyclus (‘plan-do-check-act’)
van het bedrijf worden onder de loep genomen wanneer er in de afgelopen jaren meerdere ongevallen plaatsvonden. Tot slot schaalt de Inspectie in 2021 de pilot die zich richt op het schriftelijk opvragen van RI&E’s, flink op.

Coronavirus

• Vanwege de grote impact van het coronavirus op de samenleving en daarmee ook de werkvloer besteedt de Inspectie bijzondere aandacht aan dit risico. De focus ligt daarbij op de inventarisatie van dit risico in de RI&E en de beheersmaatregelen daarvoor in het plan van aanpak. In sectoren en beroepen waar het moeilijk is om anderhalve meter afstand te houden, worden innovatieve oplossingen gezocht.

De focus ligt in 2021 op een actieve aanpak van het coronarisico in meerdere sectoren waar zich bijzondere uitdagingen in de bedrijfsvoering voordoen. Ook leidt de coronacrisis tot nieuwe vormen van samenwerken met onder meer veiligheidsregio’s, NVWA en andere crisispartners. In bepaalde zorgberoepen lopen werkenden vanwege de aard van hun werkzaamheden een verhoogde kans om aan corona te worden blootgesteld, bijvoorbeeld omdat zij zorgen voor besmette patiënten. De Inspectie richt zich daar in het bijzonder op de naleving van de aanvullende regels voor een adequate bescherming van deze werkenden.
Ook onderzoekt de Inspectie in 2021 in hoeverre andere biologische agentia dan corona een risico kunnen zijn voor een gezonde en veilige werkplek voor werknemers. Daarmee versterkt de Inspectie haar kennispositie. Indien de onderzoeksbevindingen daartoe aanleiding geven zet de Inspectie gerichte interventies in.

Psychosociale arbeidsbelasting (PSA)

• Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) blijft een belangrijk risico. In het kader van de ingezette levensloopbenadering staat 2021 in het teken van mantelzorgers in de leeftijdsgroep 45+. Deze doelgroep kan onder meer te maken krijgen met combinatiedruk werk-privé (mede door (mantel)zorgtaken) en (leeftijds)discriminatie.

De Inspectie richt zich daarnaast op de verantwoordelijkheid van werkgevers voor PSA en het
arboproof gebruik van ICT-middelen in de thuissituatie, dat door de coronacrisis een enorme vlucht heeft genomen. De Inspectie zal bij een groot aantal nog te selecteren bedrijven de RI&E en het plan van aanpak opvragen en die beoordelen op de beschreven PSA-risico’s van thuiswerk en de omgang met coronamaatregelen op de werkplek.

Gevaarlijke stoffen

• Meer dan 100.000 bedrijven in Nederland werken met gevaarlijke stoffen. De bijbehorende gevaren lopen uiteen van acute gevaren (verstikking, brand, vergiftiging, bedwelming en explosie), tot gevaren die de gezondheid op lange termijn aantasten (kanker, longaandoeningen zoals COPD, huidziekten). Ook in 2021 neemt de Inspectie deel aan minstens 90% van de geplande gezamenlijke inspecties in Brzo-verband. In lijn met de adviezen van de commissie Heerts intensiveert de Inspectie de inzet op blootstelling aan CMRS-stoffen.

Eind 2021 50% van de Brzo-bedrijven een initiële inspectie (stap 1 en 2 van het vierstappenmodel voor inspecties op blootstelling aan gevaarlijke stoffen) op CMRS-stoffen gehad en 25% een inspectie op de vervolgstappen (stap 3 en 4). De Onderzoeksraad voor Veiligheid vraagt aandacht voor verouderende procesveiligheidsapparatuur (‘ageing’). Het samenwerkingsverband BRZO+ start een onderzoek naar ageing en zet interventies in om dit onderwerp op de agenda’s te houden bij Brzo-bedrijven en betrokken brancheverenigingen. Door de lopende actualisatie van de ARIE-regelgeving komt een groep bedrijven met procesveiligheidsrisico’s in beeld die qua risico’s voor de werknemersveiligheid in de buurt kunnen komen van Brzo-bedrijven. De Inspectie gaat in 2021 deze doelgroep nader verkennen, een inspectiemethodiek ontwikkelen en het bestaande handhavingsbeleid ARIE actualiseren.

In 2021 brengt de Inspectie de risico’s en de stand der techniek in kaart voor sectoren waar dieselmotoremissie (DME) een issue is. Ook zet de Inspectie interventies in om het risicobewustzijn bij sectoren en stakeholders te verhogen en voorgeschreven beheersmaatregelen toe te passen. In 2021 wordt eveneens een ranking opgesteld van de qua CMRS-stoffen meest risicovolle bedrijven.  Daarnaast vindt in 2021 een vervolgproject plaats naar lijmen, harsen en kitten, wordt het  lopende project Chroom6-onderhoud voortgezet en worden herinspecties op Chroom6 uitgevoerd.

Klusbedrijven, zonnepaneelleggers en dakkapelbouwers worden via communicatie bewust gemaakt van risico’s rond blootstelling aan asbest waar zij in hun werk tegenaan kunnen lopen. Opdrachtgevers die frequent asbest laten saneren, worden benaderd om vanuit hun rol bij te dragen aan het voorkomen van illegale asbestverwijdering. Voor een groep notoire niet-nalevende asbestsaneerders is er een harde aanpak: de Inspectie gaat hen preventief stilleggen als zij weigeren de regels na te leven.

Ongevallen

• De Inspectie onderzoekt ongevallen en pakt klachten op over ongezond en onveilig werken. Het aantal ongevallen blijft onverminderd hoog en in sectoren waar de werkdruk toeneemt, neemt vermoedelijk ook het aantal ongevallen toe. In 2021 ligt de nadruk op de verdere invoering van de gedifferentieerde aanpak van ongevalsonderzoek.

Bij een dodelijk arbeidsongeval wordt altijd een strafrechtelijk onderzoek gestart. Ook is het mogelijk strafrechtelijke onderzoeken te starten als de werkgever willens en wetens de arboregels overtreedt. Daarbij ligt de focus op een aantal sectoren: bouw, agarisch, afval, vlees- en visverwerking.

Toenemende online verkopen zetten druk op werknemers bij distributiecentra waar veel arbeidsmigranten als uitzendkrachten werken. Door taalbarrières kunnen hier onveilige situaties ontstaan.  De Inspectie focust hierbij op aanrijdgevaar.

Beroepsziekten

• In 2021 zet de Inspectie breed, voor het voorkomen van beroepsziekten, in op een goede beheersing van risico’s op blootstelling aan gevaarlijke stoffen (zie boven), psychosociale arbeidsbelasting (zie boven) en fysieke belasting.

Voor fysieke belasting sluit men aan bij het programma Beroepsziekten van het ministerie van SZW, waar onder meer invulling wordt gegeven aan het Europese project van EU-OSHA “Lighten the load“. In de sector agrarisch en groen draagt de Inspectie bij aan verlaging van het aantal beroepsziekten (klachten aan bewegingsapparaat, long- en huidaandoeningen) in de sector. De Inspectie zet ook via de aanpak van werkdruk in de zorg en voorkoming van psychosociale arbeidsbelasting op het voorkomen van beroepsziekten in.

Meer weten?

Als je meer wil weten over wat het Inspectieplan 2021 voor jou betekent: check de online pagina Jaarplan 2021 of ga naar de pdf-versie van het Jaarplan Inspectie SZW 2021.